Borne en Spanjaard; de twee zijn ook anno 2016 niet los van elkaar te zien. En dus moet het laatste restje van de rijke lokale textielhistorie worden opgenomen in het programma van de Open Monumentendagen.

Plaatsgenoot Peter Welles stond zaterdag met ‘vrienden van het Spanjaardgemaal’ bezoekers te woord bij het wat vervallen betonnen pomphuisje. Veel industrieel erfgoed tref je niet meer aan in Borne. Wat er nog is overgebleven moet je koesteren, meent Welles, die in actie kwam om het 100 jaar oude pompstation aan de Veldweg in ere te herstellen. Tientallen bezoekers komen erop af en de meesten realiseren zich dat dit iets unieks is. “De mensen komen zelfs uit Hengelo en dat verbaast me enigszins”, aldus Welles. Hij deelt formulieren uit om lid te worden van de ‘Club van 100’. “De mensen moeten er vast even over nadenken, maar ik hoop dat we met deze actie de eerste 10.000 euro binnenhalen van de ton die nodig is voor de hele restauratie.”

De bezoekers zijn het erover eens dat het waterstationnetje niet verloren mag gaan en iedereen huldigt de inzet van Welles en zijn vrienden om de textielgeschiedenis van Borne levend te houden. Welles is er helemaal vol van en hoopt dat zijn enthousiasme aanstekelijk werkt.

Verderop liggen de twee waterbassins die bij het gemaal horen. Welles legt uit dat als het pomphuisje wordt gered, daarmee ook de vijvers bewaard blijven. Een gemaal zonder water is immers geen gemaal. “De vijvers opknappen is eveneens een beste kostenpost. Er zal een plan van aanpak nodig zijn om een renovatietraject en de bekostiging ervan uit te zetten.” De zilvervloot vaart deze zaterdag helaas niet binnen aan de Veldweg. Maar de bezoekers zijn wel onder de indruk van de historische kennis van Welles. Achter dit gebouwtje gaat een 100-jarige geschiedenis schuil. Een tijd dat Borne, net als heel Twente, floreerde dankzij de textielindustrie. Maar die ging op z’n gat en de ster van Spanjaard verbleekte.

Spanjaard mag niet alleen door de overlevering in ere worden gehouden. Er is nog één klein huisje over, aan de rand van de Bornsche Maten, verscholen tussen de maïsvelden, als eenzaam, tastbaar onderdeel van die geschiedenis. “En dat mag niet verloren gaan”, verzekert Welles zijn toehoorders. Die zijn het roerend met hem eens. Weg is weg en dan komt het ook nooit meer terug. “Ik hoop dat zich na deze monumentendag leden voor de club van 100 aanmelden.”

Een bijdrage voor de restauratie van het Spanjaardgemaal kan worden gestort op bankrekening NLRABO 0310247535. Voor informatie over de actie: peterwelles@hotmail.com.

De mensen komen zelfs uit Hengelo en dat verbaast me enigszins

Peter Welles

(Dit artikel verscheen op 12 september 2016 in dagblad Tubantia)